شابلون دنده، شابلون چرخ دنده، گیج دنده – Gear Gauge
یکی از پارامترهای اساسی چرخدنده ها مدول می باشد که در واقع یک معیار برای سایز و اندازه ی دندانه های چرخ دنده است. به هنگام مهندسی معکوس و کپی از یک چرخ دنده موجود لازم است،مدول چرخ دنده به دست آید. روش های مختلفی برای به دست آوردن مدول یک چرخ دنده وجود دارد که از آن جمله می توان به استفاده روابط و فرمول ها، استفاده از نرم افزار های محاسباتی چرخ دنده نظیر کیسافت اشاره نمود.
یکی دیگر از روش های دستیابی به مدول دنده استفاده از تیغه فرز هاب آماده می باشد. در این روش تیغه فرز هاب (هاپ) را جهت تست در میان دندانه های چرخ دنده قرار داده و میزان فرورفتگی مناسب تیغه در دندانه ها به صورت دیداری بررسی می شود. چنانچه تیغه با دنده هماهنگی نداشته باشد از یک مدول بالاتر یا پایین تر استفاده می کنیم. این کار را انقدر ادامه داده تا یکی از تیغه ها به صورت کاملا هماهنگ در دنده فرو رود.
عیب این روش آن است که برای انجام تست باید تیغه تمامی مدول ها، تیغه زاویه فشار 14.5درجه و 20 درجه و تیغه ها dp (گام اینچی ) نیز در اختیار باشد تا بتوان بررسی کرد کدام تیغه ها هماهنگی بهتری دارند.
در دهکده گیربکس شابلون چرخ دنده در مدول های متعدد، زاویه فشار 20 درجه یا 14.5 درجه ، گام اینچی (dp یا سیستم انگلیسی) ، سایزهای استاندارد و غیر استاندارد، سایزهای متداول یا غیرمعمول قابل تهیه می باشد. تمامی شابلون ها توسط دستگاه وایرکات با دقت 0.01 میلی متر برش داده شده و از دقت بالایی برخوردار می باشند.
با در اختیار داشتن این شابلون ها دیگر احتیاج به موجود بودن تمامی تیغه ها به هنگام بررسی مدول دنده نیست و در کنار محاسبات می توان با دقت خوبی مدول دنده ها را به صورت دستی و سریع به دست آورد. علاوه بر آن به دلیل راحتی در حمل آن می توان برای کروکی برداری های سریع و در محل نیز از آن ها بهره برد.
در یک روش دیگر می توان از شابلون چرخ دنده یا گیج چرخ دنده (گیج دنده-gear gauge) استفاده نمود. در این روش با استفاده از ورق های فلزی که فرم تیغه با رعایت اندازه و زاویه در آن ها رعایت شده است. می توان مدول چرخ دنده ها را بررسی نمود. در این روش کافیست شابلون های مختلف را در بین دندانه ها قرار داد و شابلونی که بهترین فرورفتگی را در بین دندانه ها دارد و هماهنگی بیشتری با گام چرخ دنده دارد را به عنوان مدول انتخابی برگزید.
کار با این شابلون ها بسیار ساده بوده و احتیاج به مهارت خاصی ندارد. این شابلون ها برای چرخ دنده های ساده و هلیکال (مورب) قابل استفاده بوده اما برای چرخ دنده های داخلی (internal) کاربردی ندارند.
نکته قابل ذکر آن است که وجود ضریب تصحیح پروفیل ( چاق یا لاغر شدن دندانه) تاثیری در اندازه گیری توسط شابلون نداشته و برای دنده هایی که از حالت استاندارد چاق یا لاغر هستند(با شرط ثابت بودن مدول) نیز کاربرد دارند. به عبارت دیگر این شابلون ها به مانند تیغه های فرز هاب عمل کرده و همانگونه که برای یک تیغه هاب میزان ضریب تصحیح تفاوتی ندارد و تنها در زمان تراش با دستگاه و میزان ضریب تصحیح تفاوتی ندارند و تنها در زمان تراش با دستگاه و میزان باردهی اهمیت دارد. تا این شابلون ها نیز می توان دنده هایی با مدول یکسان اما ضرائب تصحیح متفاوت را بررسی نمود. در ادامه فیلم هایی از نمونه اندازه گیری با شابلون چرخدنده (شابلون دنده) یا همان gear gauge آورده شده است.
